Người Nhật đã hết “yêu” cơm?

Thời gian eo hẹp cùng với sự thuận tiện của những món ăn làm sẵn như bánh mì… đã khiến ngày càng nhiều người Nhật không chọn cơm trong những bữa ăn chính.

Thực phẩm truyền thống đang thua trận trước các thực phẩm thay thế tiện lợi và rẻ hơn. Công bằng mà nói, cơm vẫn là một lựa chọn của đại đa số người Nhật vì những món ăn gắn liền với cơm vẫn được làm sẵn và bày bán ở các cửa hàng tiện lợi: Sushi, Onigiri…, hoặc Donburi -  những tô cơm đầy ắp đồ ăn được giới công sở mà đặc biệt là phái nam ưa chuộng vì tính tiện lợi, gọn nhẹ và no bụng.

Chi nhánh Dojima của chuỗi nhà hàng Yoshinoya ở Osaka luôn chật kín người vào thời điểm ăn trưa. Ngay sau khi một thực khách dùng bữa xong và rời đi, một người khác sẽ thế chỗ, chỉ vài phút sau, món đặc trưng của nhà hàng – cơm bò Gyudon sẽ được phục vụ. Một phần Gyudon sẽ bao gồm cơm, thịt bò, hành tây, các món ăn kèm bao gồm bắp cải muối và súp miso, được bán với giá 623 yên (khoảng 102.500 đồng), một mức giá được xem là phải chăng.

Nhưng điều này cũng không thể bác bỏ sự thật rằng người Nhật đang ăn ít cơm hơn bất kỳ thời điểm nào trong lịch sử của họ. Vị trí của gạo trong nền ẩm thực của Nhật Bản đang bị ảnh hưởng bởi tình trạng suy giảm dân số, lối sống thay đổi và sự gia tăng của các lựa chọn thay thế ngon miệng hơn.

Sự gia tăng của các hộ gia đình độc thân và áp lực của công việc, cuộc sống gia đình khiến nhiều người lựa chọn sự thuận tiện hơn là một bữa ăn theo kiểu truyền thống với cơm và những món ăn.

Theo Bộ Nông nghiệp Nhật Bản, mức tiêu thụ gạo hàng năm ở Nhật Bản đạt đỉnh điểm vào năm 1962, khi mỗi người ăn trung bình 118kg/năm, tức hơn 5 bát cỡ trung bình, mỗi ngày. Vào năm 2011, lần đầu tiên các hộ gia đình Nhật Bản đã chi nhiều tiền hơn cho bánh mì so với gạo. Đến năm 2020, mức tiêu thụ gạo bình quân đầu người đã giảm hơn một nửa xuống chỉ còn dưới 51kg/năm. 

Ngày nay, bữa sáng điển hình của người Nhật thường có bánh mì nướng và trứng luộc hơn là món ăn truyền thống gồm cơm, cá nướng, súp miso và dưa chua.

Theo một cuộc khảo sát gần đây của nhà phân phối gạo Makino, 84,8% người được hỏi cho biết họ ăn cơm hàng ngày, nhưng 68,1% cho biết họ chỉ ăn một lần trong ngày, chỉ 16,7% ăn cả ba bữa.

Nanami Mochida, một giáo viên gần Tokyo và là mẹ của một cô con gái tuổi teen, cho biết: “Ăn bánh mì dễ dàng hơn nhiều, đặc biệt là vào buổi sáng. Chuẩn bị bữa sáng kiểu Nhật mất nhiều thời gian hơn.”. Cô nói thêm: “Bạn cần phải vo gạo trước, sau đó có thể mất 30 phút đến một giờ để nấu, ngay cả với nồi cơm điện”.

Khu phố Fukushima, Osaka từng là nơi có khoảng 50 cửa hàng gạo, giờ chỉ còn lại 5 cửa hàng, bao gồm doanh nghiệp 100 năm tuổi của Shigeru và Teruyo Okumura. Đây là nơi dự trữ gạo từ khắp đất nước, cùng với bánh dango tự làm, bột gạo và nguyên liệu cho các món ăn làm từ gạo.

Shigeru, chủ sở hữu thế hệ thứ ba của cửa hàng cho biết: “Ngày nay có quá nhiều sự lựa chọn đến nỗi mọi người không còn tự động nghĩ đến cơm khi lên kế hoạch cho một bữa ăn nữa”.

Yukari Sakamoto, cây bút của của Food Sake cho biết: “Những người trẻ tuổi thích ăn đa dạng hơn, không chỉ là cơm truyền thống của Nhật Bản với súp miso và các món ăn phụ - chúng mất nhiều thời gian nấu hơn so với bánh mì nướng và trứng hoặc một bát mì”. 

“Chất lượng bánh mì và số lượng cửa hàng bánh mì ngày càng tăng khiến việc lựa chọn bánh mì thay vì cơm dễ dàng hơn. Và gạo thì không rẻ, nên nhiều người có thể mua được bánh mì hoặc mì”, cô cho hay.

Với mức tiêu thụ trong nước đang suy giảm, các nhà sản xuất đang tìm kiếm cơ hội ở nước ngoài khi mối quan tâm toàn cầu đối với ẩm thực Nhật Bản đang bùng nổ. Xuất khẩu gạo của Nhật Bản đã tăng từ 4.515 tấn năm 2014 lên 22.833 tấn vào năm 2021, tăng gấp 5 lần trong 7 năm, với 1/3 là xuất khẩu sang Hồng Kông.

Tuy nhiên, xuất khẩu vẫn chiếm chưa đến 0,5% sản lượng gạo nội địa của Nhật Bản, khiến các hợp tác xã nông nghiệp khuyến khích các nhà hàng phục vụ nhiều món Donburi hơn, điển hình là món Gyudon phổ biến.

kilala.vn