Tên gọi chính thức của Nhật Bản là gì?

Mọi người đều quen với việc gọi Nhật Bản với cái tên là “Nhật Bản” hay “Japan”, hoặc một số tên gọi khác như “đất nước mặt trời mọc”, “xứ sở hoa anh đào”... nhưng hiếm bao giờ tên quốc gia đầy đủ của Nhật Bản được nhắc đến.

Tên quốc gia chính thức của Nhật Bản là gì?

* Tên quốc gia là tên gọi được biết đến của một quốc gia với hai biến thể: một là tên dài, đầy đủ, được quy định trong nghị định/ hiến pháp và được xem là tên chính thức của quốc gia đó; hai là tên ngắn gọn, dễ dàng cho mọi người ghi nhớ và sử dụng. (VD: Hợp chủng quốc Hoa Kỳ - Mỹ; Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam - Việt Nam...)

Do đó, có lẽ cũng không sai khi nói rằng tên chính thức của Nhật Bản trong tiếng Nhật là Nippon-koku hoặc Nihon-koku, có thể được dịch là "nhà nước Nhật Bản" hoặc "đất nước Nhật Bản". Nippon và Nihon chỉ đơn giản là những cách phát âm khác nhau của cùng một chữ Kanji "日本", có ý nghĩa là “nguồn gốc của mặt trời”.

Chính phủ Nhật Bản nói rằng cả Nihon và Nippon đều có thể được sử dụng trong tiếng Nhật làm tên chính thức của Nhật Bản. Nhật Bản là quốc gia duy nhất trên thế giới có hai biến thể của tên chính thức trong ngôn ngữ của mình và là một trong số ít quốc gia có tên đầy đủ và tên ngắn gọn trùng nhau.

Không có tên chính thức cụ thể bằng tiếng Anh, như "The State of Japan” hay “Republic of Japan”, tên gọi đầy đủ của Nhật Bản trong tiếng Anh cũng chỉ ngắn gọn là Japan.

Tên gọi cũ gắn với thời kỳ đen tối

Tên gọi này cũng được người Trung Quốc cổ đại dùng để chỉ những người Nhật cổ mà họ gặp ở phía Nam. Những ghi chép đề cập rằng Hoàng đế nhà Hán - Hán Quang Vũ Đế đã tặng một con dấu vàng cho sứ thần Nhật Bản đầu tiên đến thăm Trung Quốc vào năm 57 SCN, hiện là bảo vật quốc gia của Nhật Bản. Con dấu được khắc dòng chữ tạm dịch là “Vua nước Na của xứ Wa, chư hầu của nhà Hán” (Na là một vương quốc cổ đại ở Nhật Bản).

Không rõ tại sao người Trung Quốc cổ đại lại quyết định gọi Nhật Bản là Wakoku hay Vùng đất Wa. Một giả thuyết cho rằng đại từ ngôi thứ nhất trong tiếng Nhật là “Ware - 我”, vì vậy người Trung Quốc quyết định rằng những người họ gặp ở đó là người Wa.

Tuy nhiên, về sau, nhiều người nhận ra từ “Wa - 倭” trong chữ Kanji còn chứa nhiều hàm ý tiêu cực như: phụ bạc, cúi đầu (trước người nào đó) và người lùn. Chính vì thế, người Nhật đã thay “倭” thành “和” (cùng phát âm là Wa) với ý nghĩa “hài hòa, hòa bình, cân bằng” và kết hợp cùng kí tự “大 – lớn, tuyệt vời” để tạo nên tên gọi mới cho tên quốc gia là “Yamato - 大和” (Đại Hòa).

Ngày nay, dễ dàng thấy được chữ "Wa - 和" xuất hiện rất nhiều trong các tên gọi chỉ những sự vật có nguồn gốc Nhật Bản như: "Washoku - 和食" (ẩm thực Nhật), "Wagyu - 和牛" (thịt bò Nhật), "Washitsu - 和 室" (phòng kiểu Nhật), "Wagakuni - 我が国" (đất nước của chúng tôi, từ này được nhắc lại một số lần trong Hiến pháp và hay được cựu Thủ tướng Abe liên tục sử dụng trong các bài phát biểu)...

Từ năm 1889 – 1946, Nhật Bản có tên gọi là “Dai Nippon Teikoku - 大日本帝国” nghĩa là “Đại Nhật Bản Đế Quốc”. Đây là tên gọi khi chưa có nền dân chủ, Nhật Bản bắt đầu một số cuộc chiến tranh và xâm lược các nước láng giềng, buộc người dân của mình phải tham chiến. Vì vậy, cái tên này thường gắn với những khía cạnh đen tối trong quá khứ của đất nước.

Tóm lại, không có văn bản pháp luật nào của Nhật Bản quy định chính xác tên gọi chính thức của quốc gia này là gì. Vì thế, các biến thể như Nippon, Nihonkoku, Wagakuni... đều có thể sử dụng bởi người Nhật. Còn trong tiếng Anh, chỉ đơn giản là “Japan”.

kilala.vn