Omiyage: Quà lưu niệm đậm tính nhân văn từ thời Edo

Ý nghĩa của từ Omiyage

"お土産 - Omiyage" được ghép từ 2 chữ Kanji: "土 - Thổ" và "産 - Sản", có nghĩa là quà lưu niệm dành cho những người thân thiết sau chuyến du ngoạn. Tuy nhiên, yếu tố “địa phương” là một phần rất quan trọng của Omiyage giúp phân biệt với quà lưu niệm “souvenir”. Omiyage phải được sản xuất tại chính địa phương mà bạn ghé đến và không nhất thiết phải nổi tiếng. Vì còn có một từ khác trong tiếng Nhật chỉ sản vật nổi tiếng của địa phương là "名物 - Meibutsu". 

Văn hóa Omiyage có nguồn gốc từ thời Edo

Ban đầu, Omiyage không được ghép từ  "土 - Thổ" và "産 - Sản", mà xuất phát từ hai chữ Kanji khác là "宮 - Cung" - tượng trưng cho đền Thần đạo và "笥 - Tứ" - hộp đựng bùa hộ mệnh Ofuda (お札). Trong suốt thời kỳ Edo (1603 - 1868), người dân Nhật Bản thực hiện chuyến hành trình tâm linh đến Thần cung Ise (伊勢神宮 - Ise Jingu) ở Ise, tỉnh Mie mất đến vài ngày hoặc nhiều tuần liền với lộ phí không hề rẻ và nhiều khó khăn. Do đó, người Nhật tại các làng quê đã cử một người đại diện thực hiện chuyến đi này cho dân làng. Trước khi khởi hành, họ tạo một quỹ quyên góp và tặng quà chia tay "餞別 - Senbetsu" hoặc tiền cho người đại diện với mục đích nhờ người này cầu nguyện thay mình khi đến được Thần cung Ise.

Thực hiện đúng trọng trách được giao, người đại diện cầu nguyện cho tất cả dân làng tại Ise Jingu và mang về cho mọi người món quà Miyage là tấm bùa hộ mệnh. Việc tặng quà chia tay Senbetsu cho người đi du lịch và nhận về Omiyage đã trở thành một phong tục đậm tính nhân văn của người Nhật.

Kể từ khi Omiyage xuất hiện, các cửa hàng bắt đầu bán sản vật địa phương xung quanh Ise Jingu. Họ gọi những món quà này là Miyage. Nhưng người Nhật không sử dụng chữ Kanji ban đầu "宮笥", họ thay bằng chữ Kanji "土産" mang ý nghĩa "các sản vật địa phương". Từ đây, một từ mới chỉ quà lưu niệm địa phương đã ra đời. Sau đó, "お - O" được đặt trước từ "お土産" để tạo nên sự trang trọng cho quà lưu niệm. 

Ban đầu, các Omiyage thường là sản vật không dễ hư vì những người hành hương phải đi bộ mất vài tuần mới đưa được quà về cho dân làng. Tuy nhiên, với sự phát triển của hệ thống đường sắt tại Nhật Bản, đồ ngọt và thức ăn như bánh màn thầu đã dần trở nên phổ biến. 

Xem thêm: Nhật Bản, thiên đường quà lưu niệm

Omiyage, Temiyage và Souvenir

Vì Omiyage và Souvenir đều là quà lưu niệm truyền tải niềm vui, sự thú vị của chuyến đi đến những người thân thiết nên thường bị nhẫm lẫn là một. Tuy nhiên, Omiyage có rất nhiều điểm khác biệt so với Souvenir. 

Đầu tiên, Omiyage phải là quà lưu niệm được sản xuất tại địa phương đến du lịch, còn Souvenir có thể mua ở bất kỳ đâu. Omiyage được mua để tặng cho người khác, ngược lại, Souvenir mua cho bản thân mình và thỉnh thoảng cho người khác. 

Omiyage bắt buộc phải được đóng gói thật đẹp và chỉnh chu, trong khi đó, Souvenir không nhất thiết cần bao bì. Đặc biệt, tâm ý khi tặng Omiyage và Souvenir có sự khác biệt rất thú vị. Tặng souvenir đồng nghĩa với việc “Hãy nhìn xem nơi tôi đã đi này! Tôi ước gì bạn có thể đến đó”, hoặc “Đây là điều mà tôi biết bạn sẽ rất mong đợi”. Ngược lại, tặng Omiyage lại giống như một lời xin lỗi theo kiểu “Xin lỗi vì đã rời đi. Hãy nhận lấy món quà này. Cảm ơn vì đã trông nom mọi thứ khi tôi rời đi”. 

Điều khác biệt lớn nhất giữa Omiyage và Souvenir là tính bắt buộc của Omiyage. Đối với một số người ngoại quốc khi đến Nhật Bản, văn hóa tặng Omiyage có thể trở thành nỗi ám ảnh cho chuyến du lịch và cả ví tiền. Nhưng vượt lên trên sự miễn cưỡng, Omiyage đóng một vai trò đặc biệt trong văn hóa Nhật Bản. Chúng trở thành cầu nối, giúp mối quan hệ giữa người với người thêm gắn kết. Mỗi cá nhân khi nhận được Omiyage từ phía bạn sẽ tặng lại Omiyage cho bạn vào một ngày nào đó. 

Trong tiếng Nhật còn có một từ khác rất dễ nhầm lẫn với Omiyage là "手土産 - Temiyage". Tuy nhiên, Temiyage không phải là quà tặng mang về từ chuyến du lịch, mà là quà (thức ăn hoặc đồ uống) trao tận tay cho gia chủ khi đến thăm nhà của họ. Đây cũng là lý do trong từ Temiyage có từ "手 - Te" (bàn tay). Đây đồng thời là phong tục ở nhiều quốc gia cả phương Đông lẫn phương Tây. Chẳng hạn như, khi được mời tham dự buổi tiệc tối, người tham dự sẽ mang theo Temiyage (một chai rượu hoặc thức ăn) để tặng chủ nhà. 

Cách chọn quà Omiyage phù hợp

Danh sách tặng quà Omiyage

Nếu đang sinh sống tại Nhật Bản, đối tượng tặng Omiyage sẽ bao gồm: gia đình, bạn bè, hàng xóm thân thiết và đồng nghiệp. Với những ai có chuyến công tác đến Nhật Bản thì quà Omiyage nên tặng cấp trên, người phiên dịch hoặc những cá nhân thân thiết khác. 

Nếu trong trường hợp công ty có quy mô lớn, không cần mua Omiyage cho từng người, có thể mua hộp quà lớn Omiyage để mọi người cùng chia sẻ với nhau. Nhưng hãy đảm bảo số lượng quà đủ nhiều để chia hết cho tất cả mọi người. Để tránh việc mang Omiyage làm hành lý quá số ký quy định, bạn nên mang theo một túi vải riêng hoặc dành một phần vali trống để sắp xếp Omiyage. 

Nên chi bao nhiêu tiền mua Omiyage?

Theo tờ Japan Guide, thông thường quà Omiyage cho 1 người từ 1.000 đến 5.000 yên, còn tờ Gift Land đưa gợi ý từ 2.000 đến 3.000 yên. Điều này phụ thuộc vào ngân sách của bạn. Bạn không nên chọn những món quà giá rẻ, sẽ làm người nhận cảm thấy hơi chạnh lòng. 

Cần chú ý gì khi tặng Omiyage? 

Omiyage luôn được gói cẩn thận vừa đảm bảo tính thẩm mỹ, vừa tạo sự tế nhị để không làm mất lòng bất kỳ ai. Đặc biệt, khi nhận được Omiyage, tránh mở ngay món quà, hãy lắng nghe gợi ý từ người tặng để đảm bảo sự tôn trọng dành cho họ. Dưới đây là một số gợi ý giúp việc tặng Omiyage diễn ra thật suôn sẻ và phù hợp với văn hóa Nhật Bản không thể bỏ qua: 

- Nếu tặng Omiyage cho sếp hoặc người lớn tuổi, nên tặng bằng cả hai tay để thể hiện sự tôn trọng.
- Không nên tặng Omiyage có số lượng là 4 vì đây là con số không may mắn theo quan niệm của người Nhật. Số 4 (四) và chữ Tử (死) đều phát âm là "shi".
- Nếu người nhận quà từ chối, hãy nhẫn nại thể hiện sự thành tâm vì họ cũng mong đợi nhận được món quà của bạn nhưng vẫn hơi e ngại.
- Đặc biệt, nếu là người nước ngoài đang sinh sống và làm việc tại Nhật Bản, không nên né tránh việc tặng quà Omiyage. Bởi đây là cầu nối giúp bạn xây dựng các mối quan hệ bền chặt hơn, rút ngắn khoảng cách xa lạ với người Nhật.

kilala.vn