Hatsuyume: Giấc mơ điềm báo đầu năm mới của người Nhật

Bên cạnh việc thưởng thức mì trường thọ Toshikoshi Soba vào đêm giao thừa hay phong tục viếng thăm đền Thần đạo vào ngày đầu năm mới thì Hatsuyume - giấc mơ đầu tiên của năm cũng là điều vô cùng quan trọng trong phong tục đón Tết của người Nhật. 

Khác với các quốc gia ở châu Á, Nhật Bản là đất nước duy nhất đón Tết theo dương lịch. Tết Nhật Bản được gọi là “お正月 – Oshogatsu”, trong đó ngày 1/1 gọi là “元旦 – Gantan”, và đây cũng khoảng thời gian mà Hatsuyume diễn ra.

Hatsuyume là gì? 

Hatsuyume (初夢 - sơ mộng) là giấc mơ đầu tiên trong năm mới, diễn ra vào đêm ngày Gantan đến sáng ngày 2/1 và những gì mơ thấy trong Hatsuyume được cho là báo trước điềm lành hay điềm dữ sẽ đến trong 12 tháng sắp tới. Đặc biệt, nếu mơ thấy 3 hình ảnh: núi Phú Sĩ, đại bàng và cà tím trong Hatsuyume thì chủ nhân của giấc mơ sẽ gặp may mắn cả một năm.

Lý giải về những hình ảnh may mắn trong Hatsuyume

Ba hình ảnh biểu tượng của may mắn kể trên đã được cô đọng thành câu thành ngữ “一富士 、二鷹 、三茄子 – Ichi-Fuji, Ni-Taka, San-Nasubi” hay “Nhất Phú Sĩ – Nhì đại bàng – Tam cà tím”. Niềm tin này được cho là đã có từ đầu thời kỳ Edo, tuy vậy, có rất nhiều giả thuyết được đặt ra về nguồn gốc của bộ ba may mắn này. 

Giả thuyết đồng âm 

Giả thuyết phổ biến cho rằng 3 sự vật trên được chọn vì chúng đồng âm với những từ mang ý nghĩa tốt lành. Núi Phú Sĩ trong tiếng Nhật là “富士山 – Fujisan” đồng âm với từ “不死 – Fushi – Bất tử, trường thọ”. Hơn nữa, đây cũng là ngọn núi biểu tượng của Nhật Bản, niềm tự hào và vùng đất linh thiêng trong trái tim người dân xứ Phù Tang.

Còn “鷹 – Taka – Đại bàng” đồng âm với “高 – Cao” và đại bàng cũng là loài chim mạnh mẽ, thông minh, thường bay trên cao. Do vậy, nếu mơ thấy đại bàng, điều này dự báo bạn sẽ có sự tiến bộ vượt bậc, vươn tới thành công trong năm mới.

“茄子 – Nasubi – Cà tím” đồng âm với từ “成す – Nasu” nghĩa là “hoàn thành, đạt được", hơn nữa quả cà tím trong văn hóa Nhật cũng biểu tượng cho con cháu đầy đàn.

Với tất cả những ý nghĩa trên, 3 sự kết hợp núi Phú Sĩ, đại bàng và cà tím sẽ mang lại may mắn cho ai gặp được chúng trong giấc mộng đầu tiên của năm mới.

Giả thuyết liên quan đến Tướng quân Tokugawa Ieyasu

Cũng có nhiều giả thuyết cho rằng bộ ba may mắn trên có liên quan đến tỉnh Suruga (nay là tỉnh Shizuoka). Tại đây có lâu đài Sunpu (駿府城), nơi Tokugawa Ieyasu, Tướng quân đầu tiên của Mạc phủ Tokugawa an dưỡng tuổi già và tạ thế. Do vậy, bộ ba này chính là những thứ đặc trưng nhất của vùng Suruga được sắp xếp lại.

Đầu tiên, núi Phú Sĩ nổi tiếng của Nhật Bản nằm ở hai tỉnh là Yamanashi và Sugura, đây là ngọn núi cao nhất nước Nhật. Kế đến, đại bàng sống ở chân núi Phú Sĩ là loài đại bàng mạnh mẽ nhất. Tại Sugura cũng trồng cà tím, vốn được xem là món ăn xa xỉ thời xưa. 

Ngoài ra, còn có người cho rằng bộ ba này được sắp xếp theo sở thích của Tokugawa Ieyasu. Cụ thể, nói đến phong cảnh, ông yêu thích nhất là núi Phú Sĩ, thú vui ông đam mê nhất là săn đại bàng và món ăn khoái khẩu là cà tím. Do vậy, khi giấc mơ Hatsuyume có 3 điều này thì cũng đồng nghĩa với việc được Tokugawa, người đã có công thống nhất Nhật Bản trong thời Chiến quốc, phù trợ cho bạn.

Và còn một bộ ba may mắn khác

Tiếp theo sau “Ichi-Fuji, Ni-Taka, San-Nasubi” còn có 3 hình ảnh khác cũng được cho là đem lại may mắn nếu xuất hiện trong Hatsuyume nhưng không phổ biến bằng. Đó là ”四扇、五煙草、六座頭 – Shi-Sen, Go-Tabako, Roku-Zatou”, tức “Tứ quạt gấp, Ngũ thuốc lá và Lục Zatou”. "Zatou - 座頭" là người mù đầu trọc vừa kể chuyện vừa chơi đàn Biwa, Shamisen ngày xưa.

Có giả thuyết cho rằng 3 hình ảnh sau này tương ứng với 3 hình ảnh đầu tiên. Núi Phú Sĩ với quạt gấp đều là biểu tượng của sự may mắn, mang ý nghĩa thịnh vượng về đường con cái và kinh doanh. Đại bàng và khói thuốc lá đều chỉ về sự tiến lên nên có ý nghĩa gia tăng may mắn. Còn cà tím với người mù đầu cạo trọc đều là “毛がない – ke ga nai - Không có tóc”, đồng âm với “怪我ない – Kega-nai”, nghĩa là không bị thương. Theo đó, hai hình ảnh này mang ý nghĩa cầu mong gia đình bình an vào thời xưa.

Làm thế nào để có được Hatsuyume tốt lành? 

Vào thời Edo, người dân Nhật Bản vô cùng coi trọng Hatsuyume, vì vậy họ có phong tục đặt một bức tranh Takarabune (con thuyền kho báu) dưới gối để tránh các hình ảnh xấu trong giấc mơ đầu tiên. Thông thường, các bức tranh Takarabune thường vẽ Thất Phúc Thần, 7 vị thần may mắn trong thần thoại và văn hóa dân gian được người Nhật tôn sùng. Theo đó, bức tranh này giúp tăng cơ hội mơ thấy các hình ảnh may mắn trong Hatsuyume. Còn nếu vô tình gặp phải giấc mơ không tốt, người Nhật hóa giải nó bằng một cách rất đơn giản là ném bức tranh xuống sông. 

Những người bán tranh Takarabune thời Edo thường rao bán bằng câu quen thuộc “Otakara, otakara”. Đặc biệt, để tăng thêm may mắn cho bức tranh, một bài thơ đọc xuôi đọc ngược đều giống nhau cũng được viết lên tranh. Hình cánh buồm trên tranh Takarabune cũng thỉnh thoảng xuất hiện thêm chữ Hán “獏 – Baku”. Đây là một loài Yokai chuyên ăn ác mộng trong văn hóa dân gian của người Nhật. Do đó, nếu chữ Baku được thêm vào tranh thì chúng sẽ trở thành một tấm bùa may mắn giúp chủ nhân có được những hình ảnh đẹp trong giấc mơ đầu năm mới. 

Mặc dù ngày nay, truyền thống đặt tranh Takarabune dưới gối đã dần rơi vào quên lãng nhưng Hatsuyume vẫn phổ biến rộng rãi với người Nhật. Ai cũng luôn mong đợi trông thấy những biểu tương may mắn trong giấc mộng đầu năm để cầu mong cho một năm mới an lành.

kilala.vn