Chim cú, biểu tượng may mắn

Chim cú từ lâu đã gắn liền với ma lực và phép thuật trong thần thoại phương Tây và được xem như biểu tượng của sự thông thái. Nhưng tại Nhật Bản, chim cú còn mang nhiều ý nghĩa đặc biệt khác.

Chim cú trong thần thoại Nhật Bản

Ngày xưa, chim cú ở Nhật từng bị xem là loài vật tượng trưng cho cái chết, nhưng vẫn có các ví dụ ngoại lệ. Đặc biệt là đối với người Ainu - một dân tộc bản địa sống tại vùng Hokkaido ở phía bắc Nhật Bản, cú là hiện thân của vị thần vĩ đại bậc nhất trong rừng thẳm và xuất hiện trong nhiều truyện thần thoại. Theo một truyện cũ còn truyền lại, thần Chikap Kamuy là một con chim cú to lớn chuyên canh gác đất đai và giám sát các hành vi của con người hay những Kamuy khác (các vị thần của người Ainu). Do có thể nhỏ những giọt lệ bằng vàng và bạc mà đôi khi Chikap Kamuy cũng được thờ cúng để cầu xin thành quả vật chất.

Thần thoại kể lại rằng lúc bấy giờ có một trận nạn đói xảy ra và lan rộng làm chết rất nhiều người trên mặt đất. Là vị thần trông nom đất đai, Chikap Kamuy muốn gửi một sứ giả đến thiên giới để tìm hiểu nguyên nhân của nạn đói. 

Đầu tiên ông yêu cầu con quạ làm sứ giả, nhưng vì thông điệp quá dài dòng chi tiết mà Chikap Kamuy phải mất nhiều ngày để truyền lại, kết quả là con quạ đã ngủ thiếp đi vào ngày thứ ba. Điều này làm Chikap Kamuy tức giận và ông đã giết chết con quạ. 

Sau đó nhờ chim giẻ cùi núi làm sứ giả lên trời. Nhưng một lần nữa, vì thông điệp dài dòng mà chim giẻ cùi đã ngủ quên vào ngày thứ tư. Điều này lại làm Chikap Kamuy nổi cơn thịnh nộ và chim giẻ cùi cũng bị giết chết như quạ.

Cuối cùng, Chikap Kamuy mời chim hét nước nâu làm sứ giả của mình. Trong sáu ngày, chim hét nước nâu nhiệt thành lắng nghe toàn bộ hướng dẫn của Chikap Kamuy và sau đó bay lên trời. Khi trở lại, nó báo tin rằng vị Kamuy Cá và Hươu rất tức giận vì sự thiếu tôn trọng của con người đối với những món quà mà các vị thần ban tặng. Nghe vậy, Chikap Kamuy liền tìm đến báo mộng cho con người để dạy họ cách sử dụng những con vật săn được đúng mực. Sự thay đổi trong lối hành xử của con người sau đó đã xoa dịu được cơn giận của các vị thần và nạn đói chấm dứt.

Tên gọi may mắn

Chim cú ở Nhật Bản thường được xem là biểu tượng của may mắn và tài lộc. Hình tượng chim cú may mắn vốn xuất phát từ cách phát âm của từ chim cú trong tiếng Nhật là "Fukurou" (梟), trong đó “Fuku” đồng âm với chữ "may mắn" (福), “Ku” đồng âm với động từ "đến" (来), và “Rou” thường được sử dụng như hậu tố cho tên con trai (朗). Nói cách khác, "Fukurou" cũng có nghĩa là “may mắn đến”, hoặc chỉ một món bùa may mắn để đón chào thần tài. Không những vậy, "Fu" cũng đồng âm với chữ "không có" (不), "Kurou" đồng âm với "khó khăn" (苦労), do đó hình ảnh chim cú được cho là có thể giúp con người không gặp khó khăn hoặc bảo vệ họ khỏi khó khăn. Chúng có thể trở thành những món quà tuyệt vời để cầu chúc cho bạn bè hoặc người thân luôn được may mắn và có một cuộc sống không gặp trở ngại. 

Bùa chim cú

Với cái tên đầy may mắn và là biểu tượng của quyền uy, chim cú đã trở thành một mô típ phổ biến trên những món bùa may mắn của người Nhật. Bùa may mắn (Engimono) dùng để chỉ chung các món đồ hoặc vật dụng mang lại may mắn, màu sắc của chúng cũng có thể mang ý nghĩa riêng và bổ sung thêm cho biểu tượng may mắn của chim cú. Ví dụ, người ta tin rằng bùa cú trắng sẽ mang đến hạnh phúc, bùa cú hồng dành cho tình yêu lãng mạn, bùa cú vàng đại diện cho hòa bình, bùa cú đen giúp giữ gìn sức khỏe, bùa cú đỏ mang lại may mắn, bùa cú xanh lá cây tượng trưng cho ước mơ, và bùa cú bằng vàng tạo ra của cải vật chất dồi dào.

Bùa cú may mắn thường có dạng điện thoại di động, móc khóa, ví tiền hoặc tượng nhỏ… mà cũng có thể là họa tiết trên vải, áo sơ mi cũng như bộ đồ ăn bằng gốm. Là biểu tượng của may mắn, bùa cú thường được dùng làm quà lưu niệm và quà tặng, đặc biệt là vào các dịp như sinh nhật, tốt nghiệp, tân gia…  Việc dùng bùa cú làm quà tặng sinh nhật rất phổ biến, đặc biệt là vào lần sinh nhật thứ 60. Quà mang mô-típ chim cú còn thường được dành tặng cho học sinh - sinh viên, nhằm cầu chúc họ được thuận buồm xuôi gió trước khi tốt nghiệp Trung học phổ thông hoặc Đại học. Ngoài ra chúng còn thích hợp để dùng làm quà cầu chúc kinh doanh phát đạt dựa trên khả năng xoay đầu 270^o của chim cú. Còn nếu bạn muốn cầu chúc một người nào đó luôn gặp may mắn, những bộ đồ ăn mang mô-típ chim cú cũng là một ý tưởng tuyệt vời.

Nguyên Giang/ kilala.vn