Vì sao cha mẹ Nhật không cuồng sữa bột?

Sử dụng sữa bột ở Nhật

Ở Nhật, sữa mẹ vẫn được khuyến khích đầu tiên, và sữa bột chỉ được khuyến khích dùng trong những trường hợp khi sữa mẹ không đủ, hay do hoàn cảnh bất khả kháng phải dùng đến sữa bột. Nhưng không vì thế mà bác sĩ nói rằng sữa bột không được phép dùng cho trẻ như những ai “cuồng sữa mẹ” vẫn tin vậy. Vì thực tế ở bệnh viện khi trẻ mới sinh vẫn được dùng sữa bột, và nhiều cha mẹ Nhật vẫn kết hợp nuôi con bằng sữa mẹ và sữa bột.

Sữa bột không được quảng cáo trên tivi, được bày bán rất khiêm tốn ở siêu thị và hiệu thuốc. Hơn nữa những chiêu quảng cáo của các hãng sữa bột tràn ngập ở Việt Nam như trẻ uống sữa bột cao lớn và thông minh hơn trẻ không uống sữa sẽ không bao giờ nhìn thấy ở Nhật. Bởi cha mẹ Nhật luôn được các bác sĩ và trung tâm y tế của quận, thành phố tư vấn về dinh dưỡng để không bao giờ bị “đánh lừa” bởi những chiêu thức quảng cáo như thế. Từ giai đoạn 1 tuổi trở đi dinh dưỡng lấy từ thức ăn tốt hơn là dinh dưỡng được cung cấp từ sữa bột hay thực phẩm công nghiệp, vì thế cha mẹ cần rèn cho con thói quen ăn uống ngày 3 bữa và bữa ăn cân bằng đầy đủ dinh dưỡng chứ không nên lạm dụng sữa bột hay các thực phẩm chức năng khác.

Khi nào thì nên dừng bổ sung sữa bột?

Sữa mẹ hay sữa bột sẽ nguồn dinh dưỡng chính cho trẻ ở giai đoạn trước 1 tuổi. Còn khi trẻ bắt đầu bước vào giai đoạn ăn dặm 3 bữa một ngày thì nên chú trọng xây dựng cho trẻ tập thói quen lấy dinh dưỡng từ bữa ăn thay vì phụ thuộc vào dinh dưỡng từ sữa bột. Phổ biến ở Nhật là khi trẻ bước sang 1 tuổi, cha mẹ sẽ dần chuyển sang tập cho bé uống sữa tươi nguyên chất không đường để sau đó dần thay cho việc bú mẹ hay uống sữa bột. Với những trẻ uống sữa bột bằng bú bình thì từ 1 tuổi rưỡi đến 2 tuổi trở đi hầu như trẻ sẽ được rèn thói quen bỏ uống sữa bột và thói quen uống sữa trước giờ đi ngủ để phòng tránh bị sâu răng. Với những trẻ bú mẹ thì đây là giai đoạn mẹ tập cai sữa cho trẻ. Và giai đoạn từ 2 tuổi trở lên khi trẻ đã hình thành thói quen ăn uống khoa học thì bữa ăn cần cung cấp dinh dưỡng đầy đủ kết hợp với vận động là chìa khóa giúp trẻ cao lớn. Giai đoạn này không còn cần thiết phải bổ sung sữa bột cho trẻ.

Vì sao không nên phụ thuộc vào sữa bột sau giai đoạn sau 1 tuổi?

Hầu hết cha mẹ khi mua sữa bột bổ sung cho con đều tin rằng con mình uống vào sẽ giúp con cao hơn, thông minh hơn, bổ sung các dưỡng chất cần thiết khác giúp cho não phát triển… Và vì con tôi biếng ăn lắm nên tôi đành phải bổ sung bằng sữa bột hay thuốc chữa bệnh biếng ăn.

Bên cạnh việc tập cho trẻ thói quen sinh hoạt ngủ sớm-dậy sớm-ăn đúng giờ giấc, là một trong những nguyên tắc vàng cho việc nuôi dạy con ở thời kỳ này được bác sĩ và chính phủ Nhật khuyến khích, thì việc cho trẻ ăn theo nhu cầu của mình, ăn nhiều loại thực phẩm để trải nghiệm và nuôi dưỡng vị giác, ăn ba bữa chính và bữa phụ đúng giờ giấc cũng là nguyên tắc vàng thứ hai cha mẹ cần rèn cho con. Giai đoạn 0-3 tuổi điều quan trọng nhất không hẳn là nhồi nhét thật nhiều chất dinh dưỡng để giúp con cao lớn, thông minh mà là dạy con bài học về thực dưỡng: về thói quen ăn uống đúng giờ giấc, cảm nhận vị giác, cảm nhận món ăn, thói quen ăn uống chủ động. Tâm lí của cha mẹ luôn sợ con thiếu chất nhưng lại chưa hiểu rõ rằng cơ thể của con sẽ có chức năng tự phản ứng để biết rằng con đã ăn đủ hay chưa thông qua cơ chế ăn theo nhu cầu. Vì thế việc nhồi nhét, ép ăn đã vô tình làm mất đi cơ hội nuôi dưỡng chức năng này cho con.

Vì sao con biếng ăn, có thể là vì con đã được ăn quá nhiều thức ăn khác trước giờ ăn cơm nên không còn cảm giác đói, hay vì con bị ép nên không còn hứng thú ăn uống. Cách dùng thuốc chữa bệnh biếng ăn không bao giờ là một cách tốt, và hầu như cha mẹ Nhật không bao giờ dùng cho con. Vì nếu con biếng ăn thì cha mẹ nên là người đầu tiên phải suy nghĩ tìm ra nguyên nhân và khắc phục như thay đổi món, để con tự ăn thay vì xúc cho con, chỉ cho con ăn trong vòng 30 phút còn nếu con đói thì lần sau con sẽ tự học được bài học cho mình... Mặt khác, vị ngọt của sữa bột dành cho trẻ sau 1 tuổi cũng như sữa tươi có đường như ở Việt Nam, khi dùng một thời gian rồi sẽ khiến vị giác của bé không cảm nhận được những vị khác của thức ăn do đã quen với vị ngọt kia. Đó có thể là nguyên nhân khiến cho trẻ biếng ăn, và không thấy hào hứng với thức ăn. 

Chú trọng vào việc lấy dinh dưỡng từ bữa ăn sẽ khiến cha mẹ phải đầu tư công sức nhiều hơn vào chọn thực phẩm, suy nghĩ cân bằng dinh dưỡng để làm ra món ăn chất lượng cho con, qua đó sẽ giúp con cảm nhận được tình yêu thương của cha mẹ. Nguồn thực phẩm tự nhiên, đặc biệt là thực phẩm tươi sống theo mùa, luôn tốt cho sức khỏe và nuôi dưỡng vị giác tốt hơn là những dinh dưỡng tổng hợp từ công nghiệp. 

Nhà trẻ Nhật không cho trẻ uống sữa bột sau 1 tuổi

Nhà trẻ của Nhật chỉ cho trẻ uống nước, trà lúa mạch, hoặc sữa tươi và không khuyến khích uống sữa bột cho bé từ 1 tuổi trở lên. Ngay cả khi phụ huynh muốn được đem đến để nhờ cô giáo cho con mình uống cũng bị từ chối. Vì điều ấy đi ngược lại với phương châm của nhà trẻ đó là giai đoạn sau 1 tuổi là giai đoạn cần thiết để bắt đầu rèn luyện cho bé thói quen lấy dinh dưỡng từ bữa ăn như một người trưởng thành. Các bé đã đi nhà trẻ thì cần phải hiểu mình bình đẳng như mọi người chứ không có trường hợp nào được đối xử đặc biệt.

Đứa trẻ khỏe mạnh, hoạt bát quan trọng hơn là chiều cao cân nặng

Cha mẹ Nhật hầu như không bao giờ so sánh cân nặng hay chiều cao của con mình với con hàng xóm. Họ luôn coi trọng việc con khỏe mạnh, ăn theo nhu cầu hơn là việc con nặng bao nhiêu. Chính thói quen suy nghĩ như thế sẽ giúp các bà mẹ cởi bỏ đi rất nhiều áp lực về cân nặng để cùng con vui vẻ trải nghiệm với bữa ăn.

Nguyễn Thị Thu/ kilala.vn