Đọc sách

Nhạn

Văn học Nhật đầu thế kỷ 20 với văn phong cổ điển trầm buồn, nhưng tinh thần tự do và ly khai định kiến đã rộng mở với những trang viết trải dài tâm trạng, những nỗi niềm u uẩn không cần che giấu và không bị phán xét nữa. Cùng với Natsume Soseki, Mori Ogai là một nhà văn lớn tiêu biểu cho nền văn học thời kỳ hậu Minh Trị, thời mà văn minh phương Tây đã tràn vào nước Nhật, thời mở cửa cho cả tư tưởng lẫn tâm hồn, thời mà tự do bắt đầu được thừa nhận đúng với giá trị của nó.

Nhạn (Gan – Ngỗng trời) là một tiểu thuyết của Mori Ogai trong thời kỳ ấy. Với phong cách kể chuyện thủng thẳng chậm rãi và dàn trải, nhưng thứ tự kể chuyện khá đặc biệt với những đoạn xen kẽ giữa những hình ảnh nhìn thấy và những hình ảnh nghe kể, để tái hiện lại một câu chuyện đa chiều với nhiều sự tương tác. Cốt truyện rất đơn giản, xoay quanh một mối tình tay ba một cô gái và hai người đàn ông. Mối tình không kịch tính, không cao trào, dường như nó không có gì cả ngoài sự câm lặng, và có vẻ sự câm lặng ấy mới chính là nhân vật trung tâm. Mori Ogai không viết nhiều về nỗi buồn hay nỗi cô đơn, ông chỉ kể lại những gì ông nghe thấy và ông nhìn thấy, những cuộc gặp gỡ, những đoạn đối thoại ngắn. Nhưng rồi từ đấy, nỗi buồn của những người phụ nữ bắt đầu hiện lên. Là Otama với số phận làm lẽ một người đàn ông nàng không yêu, vò võ trong căn nhà buồn tênh bên con dốc Vô Duyên của định mệnh. Là Otsune, người vợ chính, người có danh phận nhưng không có được tình yêu, muốn rời bỏ người chồng phụ bạc nhưng rồi nhận ra mình chẳng còn nơi nào khác để nương náu. Những người phụ nữ ấy, họ cần che chở, cần tựa nương nhưng vẫn cần cả tự do, một cánh cửa nào cho trái tim lẻ lỏi của họ?

Không có một lời nào để xác nhận tình yêu ở đây. Tình yêu chỉ hiện lên qua một đôi lần má đỏ hoặc ánh mắt thiết tha, qua cái nhìn câm lặng hoá đá. Tình yêu giống như một thứ tự do đã bị cầm tù, trong chiếc lồng vàng lộng lẫy của đời sống êm đềm và tương lai hứa hẹn. Suezo giữ chiếc chìa khoá cuộc đời Otama nhưng vô tâm và hời hợt không nắm trái tim cô, Okada có trái tim cô nhưng biết rằng anh đã muộn nên chút lưu luyến vấn vương không đủ giữ Okada ở lại với tình yêu.Tình yêu đã vụt qua con dốc Vô Duyên ấy, như một định mệnh không sao nắm giữ được. Tình yêu giống như hòn sỏi rơi khỏi tay Okada chiều ấy làm gục ngã con ngỗng trời bên hồ, một tự do đã chết.

Điều tôi thích nhất ở các nhà văn Nhật, là họ không kể câu chuyện về cả thế gian hay toàn bộ cuộc hành trình. Họ chỉ cắt một lát nhỏ của cuộc sống, kể một câu chuyện vô danh nép mình hay ẩn náu ở đâu đó trong lòng thế giới. Vậy mà chúng ta có thể thấy tất cả, cái ngọn lửa bên triền dốc Vô Duyên kia hoá ra là ánh lửa đang thắp sáng thế gian, mỗi ngày soi bước cho chúng ta thấy được chính bản thân mình. Mỗi ngày, ngọn lửa tình yêu ấy vẫn cháy lên, nhắc nhớ về những tự do đã mất và làm trỗi dậy những khao khát chất chứa trong tim. Câu chuyện đã cũ nhưng xã hội muôn đời vẫn vẹn nguyên những tấn tuồng của nó.

HOÀNG LIÊN/ kilala.vn