“Phù thủy nỗi buồn” Shinkai Makoto: Từ chuyên viên đồ họa game đến đạo diễn lừng danh

Những tác phẩm của Shinkai Makoto đều mang thông điệp của nỗi buồn ray rứt đến từ sự chia ly. Tuy nhiên, kể từ Tenki no Ko (Đứa Con Của Thời Tiết), nhà làm phim người Nhật đã thêm thắt thông điệp tích cực về niềm hy vọng và việc con người đứng dậy từ nỗi đau. Trong bài phỏng vấn với đài truyền hình Asahi ở thời điểm diễn ra đại dịch Covid-19, Shinkai Makoto cũng chia sẻ mong muốn làm một bộ phim về cách “con người chia sẻ cảm xúc, cùng vượt qua cú sốc khi mọi thứ đổi thay và tiếp tục sống.”

Những người dành tình cảm sâu sắc cho các tác phẩm của Shinkai Makoto hẳn đồng tình rằng: nỗi buồn và câu chuyện chia ly trong phim của ông hiện lên thật đẹp và rộng lớn. Trong Koto no Ha no Niwa (Khu Vườn Ngôn Từ), người xem không thể quên những lần trò chuyện, trao nhau bài thơ Tanka (một thể thơ cổ) của nam sinh Takao và cô giáo Yukari trong tiết mưa như trút nước và không gian tràn ngập cây cỏ xanh ngát.

Trong Byosoku Go Senchimetoru (5 Centimet Trên Giây), khán giả nhớ mãi những dòng thoại về sự xa cách của Toono Takaki và cô bạn học lồng ghép ở những khung cảnh cánh hoa anh đào rụng ngợp khắp cung đường Tokyo. Còn ở Tenki no Ko (Đứa Con Của Thời Tiết), cậu thiếu niên Hodaka 16 tuổi phải tự rút súng bảo vệ mình trong một chiều mưa tầm tã.

Với nhà làm phim đa tài người Nhật, ông làm phim hoạt hình không dành cho trẻ em. Phim của ông là dành cho người lớn - những người đã và đang đi qua tuổi trẻ. Cái thời mà tình cảm nảy nở từ sự cảm mến một hành động tử tế của đối phương, thời của sự bất chấp, dũng cảm theo đuổi tình yêu và mơ ước, chẳng màng đến kết cục.

Xem phim của Shinkai gợi đến cảm giác đang rảo bước dưới cơn mưa của tuổi trẻ, đó là khoảnh khắc của sự vỡ òa, sảng khoái nhưng cũng chất chứa tâm trạng và suy tư về quá khứ, nỗi buồn.

Nhân dịp anime Suzume no Tojimari đang được nhiều người hâm mộ trên khắp thế giới đón chờ ra mắt vào tháng 11 tới, Kilala giới thiệu đến bạn bài viết chứa nhiều thông tin thú vị về vị đạo diễn này.

Shinkai Makoto là ai?

Shinkai Makoto (新海 誠) là tên thường được biết đến của Niitsu Makoto ở vai trò là một nhà làm phim, họa sĩ thiết kế hoạt hình (animator), nhà văn và họa sĩ manga. Ông sinh vào ngày 09/02/1973 tại tỉnh Nagano.

Shinkai theo học ngành Văn học Nhật tại Đại học Chuo - ngôi trường của nhiều nhân vật xuất chúng như Okawa Hiroshi (người sáng lập xưởng phim Toei Company), Osamu Suzuki (nhà sáng lập của Suzuki), Yano Hirotake (người sáng lập Daiso) và các họa sĩ manga tên tuổi khác như Ueda Masashi (tác giả manga thiếu nhi Kobo-chan), Koike Kazuo (tác giả seinen manga trứ danh Lone Wolf and Cub, đồng thời biên soạn giáo trình để trở thành mangaka thành công) và Akamatsu Ken - họa sĩ manga kiêm Ủy viên của Đảng Dân chủ Tự do.

Khi còn là sinh viên, Makoto là thành viên của câu lạc bộ văn học, từng vẽ nhiều sách tranh, vốn đến từ niềm đam mê với manga, anime và tiểu thuyết mà ông bắt đầu đầu tiếp xúc từ những năm cấp 2.

Kể cả khi đã đắm chìm trong việc vẽ sách tranh và nghiền ngẫm nhiều thể loại tác phẩm từ truyện đến phim, chàng trai Niitsu Makoto khi ấy vẫn chưa bao giờ nghĩ rằng mình có thể trở thành nhà làm phim tài ba ở hiện tại. Để rồi khi sau này từng bước đạt được thành công từ phim ngắn đến phim dài, những gì ông đã từng bỏ tâm huyết khi xưa trở thành bệ phóng khiến ông được biết đến với nhiều vai trò hơn - nhà văn, họa sĩ vẽ manga.

Hành trình trở thành đạo diễn của Shinkai Makoto

Trong đoạn phỏng vấn 11 năm trước tại đài truyền hình NHK với phóng viên người nước ngoài, Shinkai Makoto, lúc bấy giờ mới thành công với Hoshi wo Ou Kodomo (Những Đứa Trẻ Đuổi Theo Vì Tinh Tú), đã chia sẻ hành trình bước chân vào nghề đạo diễn như sau:

“Khi còn là một đứa trẻ, tôi không có nhiều suy nghĩ về việc trở thành một đạo diễn diễn hoạt (animation director). Khi phải đi tìm việc, tôi không biết mình làm được công việc gì. Do vậy, tôi thử tìm kiếm ở nhiều nơi khác nhau. Nơi duy nhất muốn nhận tôi là một công ty về game. Tôi yêu thích vẽ nên đã trở thành nhân viên thiết kế đồ họa, và trong thời điểm ấy bắt đầu có sự thay đổi trong việc làm game, như sử dụng những hình ảnh giàu chất điện ảnh trong phần mở đầu chẳng hạn.”

Công việc này đã khơi dậy niềm đam mê của Shinkai với việc làm phim. "Thay vì tạo các cảnh phim để phục vụ trò chơi, tôi muốn tạo ra các cảnh phim vì chính chúng. Vì thực sự muốn làm phim, tôi bắt đầu tự sáng tạo tác phẩm của mình sau khi tan làm”, vị đạo diễn tiếp tục.

Trong thời gian làm việc 5 năm tại công ty game Nihon Falcom, nhà làm phim người Nhật đã cho ra mắt hai phim ngắn độc lập làm bằng công nghệ CG (đồ họa web kỹ thuật số) - Tooi Sekai (tạm dịch: Thế Giới Xa Xôi) và Kanojo to Kanojo no Neko (Nàng Và Con Mèo Của Nàng).

Trong đó, phim ngắn trắng đen 5 phút Kanojo to Kanojo no Neko đã mang đến nhiều giải thưởng, bao gồm giải đặc biệt đến từ DoGA CG Animation Contest lần thứ 12 - một cuộc thi được tài trợ bởi một công ty phi lợi nhuận nhằm khuyến khích những nghệ sĩ sản xuất hoạt hình mới vào nghề sử dụng phần mềm và thiết bị điện tử trong sáng tác.

Yukata Kamata, nhà sản xuất của DoGA đã nhận định về tác phẩm đầu tay của Shinkai như sau: “Điều khiến tôi bất ngờ nhất về tác phẩm của Shinkai không phải sự mãn nhãn, mà là cách anh bắt lấy cảm xúc người xem. Anh ấy đã cho thấy câu chuyện trở nên sống động ra sao qua công nghệ CG."

"Tôi cũng bị thuyết phục rằng bộ phim là cột mốc đánh dấu sự ra đời dòng phim CG anime cá nhân - như một phương tiện bày tỏ cảm xúc. Shinkai cho mọi người thấy việc tự sáng tạo một CG anime là điều hoàn toàn có thể và tôi thấy anh ấy có công trong việc cho ra đời một nền tảng mới như thế này.”

Sau thành công ấy, nhà làm phim trẻ người Nhật đã nghĩ đến dự án tiếp theo trong khi vẫn còn làm ở Falcom. Năm 2000, ông ấp ủ một bộ phim ngắn 20 phút mang tựa đề Hoshi no Koe (Tiếng Gọi Từ Vì Sao Xa). Phim lấy ý tưởng trong lúc ông đang vẽ bức tranh một cô gái nắm giữ chiếc điện thoại trong buồng lái phi công.

Ngoài giờ làm việc ở công ty, Shinkai dồn hết thời gian vào tác phẩm này. Và đó cũng là lúc ông nhận ra mình đang ở ngã ba đường của sự nghiệp: giữa làm phim và làm game. Cuối cùng, niềm đam mê mãnh liệt, khoản tiền tiết kiệm sẵn có và sự hạnh phúc khi làm điều mình thích đã giúp một chuyên viên thiết kế đồ họa bình thường dấn thân vào con đường làm phim chuyên nghiệp.

Sự thành công của phim ngắn 20 phút Hoshi no Koe đã chắp thêm đôi cánh để ông làm ra những tác phẩm dài hơi hơn. Đầu tiên là Kumo no Muko, Yakusoku no Basho (Bên Kia Đám Mây, Nơi Ta Hẹn Ước) năm 2004 với cốt truyện tuy hơi khó nắm bắt và rời rạc, nhưng đồ họa đỉnh cao.

Sau đó là tác phẩm đánh dấu sự thành công vang dội trong sự nghiệp - 5 Centimet Trên Giây, được đón nhận tích cực từ phim đến tiểu thuyết và manga. Bộ phim giành được giải thưởng Asia Pacific Screen Awards năm 2007 cho hạng mục phim hoạt hình anime xuất sắc nhất.

Sau khi kết thúc dự án, Shinkai Makoto lại trăn trở với câu hỏi: “Mình sẽ làm gì ở dự án tiếp theo?”. Ở tuổi 35, ông quyết định dành cho bản thân một chuyến nghỉ ngơi tại London, học thêm tiếng Anh và có thêm bạn bè ở quốc tế biết đến mình với vai trò là đạo diễn phim hoạt hình.

Chuyến đi ấy đã thay đổi rất nhiều tư duy làm phim của ông, đó là làm ra sản phẩm nghệ thuật mang tính quốc tế hơn - khán giả không cần hiểu về văn hóa Nhật vẫn có thể cảm nhận và kết nối. Đó là lý do Hoshi wo Ou Kodomo (Những Đứa Trẻ Đuổi Theo Vì Tinh Tú) lại là câu chuyện mang thuần chất phiêu lưu và hành trình vượt qua nỗi đau sau cái chết của các nhân vật.

Bên cạnh các tác phẩm soán ngôi phòng vé, Shinkai Makoto còn được biết đến với nhiều video quảng cáo đặc sắc và mang thông điệp trẻ trung, tích cực. Kilala xin chia sẻ với bạn đọc 2 đoạn clip ngắn quảng cáo dễ thương từ nhà làm phim này.

Đầu tiên là Crossroad - clip quảng cáo cho dịch vụ giáo dục Z-Kai năm 2013. Đoạn clip 2 phút kể về hành trình ôn thi đại học và gặp nhau của hai cô cậu học sinh cấp 3 đến từ hai nơi hoàn toàn khác nhau ở Tokyo. Lời bài hát được chuyển ngữ sang tiếng Nhật từ bản gốc You Raise Me Up. Đây cũng là đoạn phim định hình cho sự phát triển câu chuyện của phim Kimi no Na wa (Tên Cậu Là Gì? - 2016).

Tiếp đến là đoạn phim quảng cáo của công ty xây dựng Taisei - Sân bay Nội Bài Việt Nam:

Những bộ phim làm nên tên tuổi của Shinkai Makoto

Nàng Và Con Mèo Của Nàng (She and Her Cat)

Đoạn phim ngắn đầu tay 5 phút đen trắng là bước đệm trong sự nghiệp làm phim của ông. Câu chuyện là tình yêu đơn phương của một chú mèo đực với cô chủ của mình. Chobi (tên chú mèo) được Nàng đem về nuôi trong ngày mưa mùa xuân. Chú yêu cô chủ vì sự tốt bụng và xinh đẹp, đến mức từ chối lời cầu hôn của cô mèo bạn gái. Tuy nhiên, Nàng là một con người, và không hiểu được tình cảm thực sự của Chobi.

Shinkai mô tả đây là một “bộ phim cá nhân” vì ông muốn làm để động viên người mình yêu vượt qua khó khăn. Mèo cũng là nhân vật xuất hiện nhiều trong những phim khác của nhà làm phim, vì thời thơ ấu ông đã từng nhận nuôi một số con mèo hoang ở Tokyo. Khung cảnh trong phim được lấy cảm hứng từ thời gian ông sống trong căn hộ nhỏ.

5 Centimet Trên Giây (5 Centimeters per Second)

“Nếu vận tốc của hoa anh đào không phải là 5cm/s thì có lẽ nó đã không đẹp đến thế. Và nếu khoảng cách giữa anh và em là 5cm thì chỉ cần một bước chân chứ không phải là cả đời người. Hoa anh đào vẫn rơi. Và tôi đã nắm trượt nó.”

Nam sinh Takaki và nữ sinh Akari là đôi bạn thân thiết từ hồi tiểu học, cho đến khi Akari phải chuyển trường vì công việc của cha mẹ. Họ vẫn đều đặn viết thư cho nhau và dành tình cảm thầm lặng cho đối phương. Cả hai không dám thổ lộ tình cảm thật sự, để rồi họ không còn là của nhau.

Câu chuyện về sự chờ đợi và tình cảm đơn phương đã lấy đi nước mắt của bao khán giả. Phim gồm 3 chương: “Hoa anh đào”, “Du hành vũ trụ” và “5 cm trên giây”. 3 câu chuyện ở những thời điểm khác nhau của cuộc đời nhân vật, nhưng lại liền mạch và giàu cảm xúc.

Đừng bỏ qua ca khúc “One More Time, One More Chance” xuất hiện xuyên suốt phim!

Khu Vườn Ngôn Từ (The Garden of Words)

Những cơn mưa không ngớt khiến con người có cảm giác muốn thu mình lại trong căn nhà của chính mình. Vậy mà vào những trận mưa sáng, khán giả được nhìn thấy Takao - nam sinh 15 tuổi với ước mơ trở thành một người thợ đóng giầy và Yukari - một giáo viên 27 tuổi đang muốn bỏ nghề cùng trò chuyện và trao nhau bài thơ Tanka ở hàng ghế trong công viên.

Họ không hay biết gì về cuộc sống của đối phương, mà chỉ lẳng lặng chia sẻ ước mơ, nỗi bất an cho nhau. Shinkai Makoto viết nên câu chuyện dựa trên nghĩa của từ cổ Nhật Bản cho “tình yêu”, và giày chính là ẩn dụ cho cuộc sống. “Koi - 恋 - Luyến” ban đầu được viết là “孤悲 - Cô Bi”, nghĩa là “nỗi buồn cô đơn”.

Phim được lấy bối cảnh thực tế là Công viên Shinjuku Gyoen ở Shinjuku và Shibuya, thuộc thành phố Tokyo.

Tên Cậu Là Gì? (Your Name)

Điều gì xảy ra nếu một hôm thức dậy bạn thấy mình trong cơ thể của người khác và phải trải qua cuộc sống của họ? Bộ phim xoay quanh Mitsuha, một nữ sinh vùng quê và Taki, nam sinh ở thành phố Tokyo. Họ phát hiện mình đang trong cơ thể của đối phương và trải qua hàng loạt tình huống dở khóc dở cười trong cuộc sống. Tuy nhiên, họ vẫn có được sự kết nối với nhau thông qua những mảnh giấy viết tay, tin nhắn và những nét chữ trên da thịt.

Một ngày nọ, Taki không còn liên lạc được với Mitsuha nữa. Cậu hốt hoảng phát hiện rằng ba năm trước đã có một vì sao đến Trái Đất tàn phá vùng quê của Mitsuha, và nhiệm vụ của cậu là về lại quá khứ để cứu lấy cô bạn của mình.

Đứa Con Của Thời Tiết (Weathering with You)

Hodaka - cậu thiếu niên 16 tuổi bỏ nhà lên thành phố Tokyo đã gặp được Hina - “cô gái có năng lực biến mưa thành nắng”. Sự cô đơn cùng vấn đề mưu kế sinh nhai khiến họ thân thiết với nhau hơn. Tuy nhiên, năng lực thần kỳ khiến Hina phải trở thành vật hiến tế của đất nước Nhật Bản. Hodaka nỗ lực để bảo vệ cô bạn của mình và cậu em trai của Hina, nhưng chính cậu cũng là mục tiêu truy nã của cảnh sát.

Bộ phim phản ánh nhiều góc khuất trong xã hội - vấn nạn sử dụng người lao động vị thành niên, mại dâm... Mang nhiều màu sắc mãnh liệt và gai góc, phim vẫn mang đến cảm giác thư thái và nhẹ nhàng khi kể về sự hết mình của tuổi trẻ.

Xem thêm: Review Tenki no ko - Đứa con của thời tiết

Từ đạo diễn đến tác giả tiểu thuyết light-novel và manga

Không chỉ thành công trong sự nghiệp điện ảnh, Shinkai Makoto còn chứng tỏ thực lực của mình thông qua những bộ tiểu thuyết light-novel. Chính thời gian đào tạo đại học đã giúp ông rất nhiều trong việc trở thành nhà văn và họa sĩ vẽ manga. Bên cạnh đó, nhà văn Murakami Haruki là người có ảnh hưởng rất lớn đến phong cách viết văn của Shinkai Makoto.

Điều độc đáo là sau khi phát hành phim, ông mới cho ra mắt tiểu thuyết và manga. Một số tác phẩm light-novel do tự tay ông vẽ, số khác do họa sĩ khác phụ trách chắp bút. Nhiều tác phẩm của ông đã được IPM dịch và xuât bản tại Việt Nam như 5 Centimet Trên Giây, Khu Vườn Ngôn Từ, Your Name, Đứa Con Của Thời Tiết, Tiếng Gọi Từ Vì Sao Xa, Bên Kia Mây Trời Là Nơi Hẹn Ước.

Xem thêm: Shinkai Makoto và 4 tác phẩm “kì lạ” về khoảng cách

Ngoài ra, Your Name còn có thêm 1 ấn bản light novel với tựa Your Name - Another Side: Earth Bound (chỉ có bản tiếng Anh, chưa có bản tiếng Việt, vẽ cùng tác giả khác). So với xem phim, việc nghiền ngẫm các tác phẩm của Shinkai Makoto qua từng trang giấy là một trải nghiệm riêng biệt và thú vị khác. Sẽ có rất nhiều chi tiết và câu chuyện mới lạ được hé lộ trong bản giấy, vì thế đừng ngần ngại mua và thưởng thức nhé!

Bộ phim tiếp theo của Shinkai Makoto (Suzume no Tojimari)

Vào giữa tháng 12 năm 2021, nhà làm phim người Nhật công bố thông tin ra mắt anime mới nhất trên Twitter. Suzume no Tojimari (tạm dịch ra tiếng Việt: Suzume Đóng Lại Những Cánh Cửa) được Shinkai viết về thời điểm đại dịch Covid-19 đang hoành hành trên khắp thế giới. Chứng kiến những người xung quanh và chính bản thân mình cũng đang tiếp tục cố gắng trong lúc tinh thần kiệt quệ, ông cảm thấy đây là động lực để làm một bộ phim về việc vượt qua khó khăn của con người.

Trong đoạn trailer, nữ sinh Suzume trên đường đi học về bắt gặp một cậu thanh niên có nét bí ẩn. Cô tình cờ biết đến một cánh cửa phép thuật ở trong một khu xây dựng bị bỏ hoang. Đây là cánh cửa khi mở ra có thể dẫn đến nhiều thiên tai, và cô bé phát hiện ra thêm nhiều cánh cửa khác xuất hiện trên xứ Phù Tang. Hành trình nhiều thử thách trong việc đóng những cánh cửa của cô bé hứa hẹn mang đến khán giả những trải nghiệm thú vị.

Bản tiểu thuyết của Suzume no Tojimari đã được phát hành ngày 24/8 năm nay. Shinkai Makoto cũng là người tự chắp bút cho tiểu thuyết.

Xem thêm:Những đặc trưng trong phong cách làm phim của Shinkai Makoto

kilala.vn