Choyo: Lễ hội búp bê hoa cúc độc đáo vào mùa thu

Hoa cúc: loài hoa thanh xuân bất tử

Tuy có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng hoa cúc đã sớm được bản địa hóa và trở thành quốc hoa chính thức của người Nhật. Hoa cúc được người Nhật gọi là hoa Cát Tường, biểu thị cho sự trường thọ, thanh xuân bất tử, đồng thời cũng được sử dụng làm dược thảo chữa bệnh.

Sự xuất hiện của cánh hoa cúc trên Huy chương Nhật Bản là minh chứng cho sự gắn kết giữa loài hoa này với Hoàng gia Nhật. Giới hoàng thất Nhật Bản thường tổ chức một bữa yến tiệc thịnh soạn chỉ để thưởng ngoạn hoa cúc vào đúng tiết Trùng Dương (Choyo) 9/9 hàng năm.

Được giới quý tộc Nhật ngợi ca, ngâm vịnh từ hàng trăm năm trước, nhưng hoa cúc chỉ tạo được sự bùng nổ trong tầng lớp bình dân vào cuối thời kì Edo, cách đây khoảng 150 năm. Khi phong trào trồng cúc dần đạt đến cực đỉnh, ý tưởng sắp đặt và tạo hình cho chúng đã ra đời, trở thành một trào lưu thú vị trong giới chơi hoa thời bấy giờ.

Sự thành hình của các búp bê mang dáng vẻ và kích thước mô phỏng 1:1 từ người thật là kết quả của những chuỗi cải tiến không ngừng nghỉ. Búp bê hoa cúc (Kiku Ningyo) được xem là điểm nhấn trong lễ hội Hoa cúc ở các địa phương và đồng thời cũng là một quý ngữ của mùa thu xứ Phù Tang.

Nét nghệ thuật truyền thống vô giá

Toát lên triết lí sống yêu chuộng cái đẹp của người Nhật, Kiku Ningyo là những tác phẩm nghệ thuật được kết hợp bởi kỹ thuật rối và vẻ đẹp kiêu kỳ của loài hoa vương giả mùa thu. Việc chế tác những con búp bê này đòi hỏi một kỹ thuật thượng đẳng, sự kiên nhẫn của các nghệ nhân sau thời gian dài khổ công học nghề, rèn luyện kỹ năng từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Đầu tiên, người thợ sẽ dùng tre tạo khung thân cho búp bê, sau đó lồng ghép hoa cúc vào khung sườn sẵn có. Rễ cây sẽ được bện lại để lồng vào bên trong, thân cây được uốn theo hình chữ U sao cho các cụm nụ hướng ra bên ngoài. 

Mỗi búp bê hoa cúc cần được tưới nước 1 – 2 lần mỗi ngày để duy trì sự sống. Khi hoa nở, từ những chiếc áo mướt xanh, từng búp bê một sẽ khoác lên tấm áo hoa rực rỡ sắc màu, điểm tô cho các khu vườn điển hình kiểu Nhật.

Nghệ thuật chế tác búp bê hoa cúc là ngành thủ công và nghệ thuật truyền thống đặc sắc và duy nhất của Nhật Bản. Nghệ thuật này từng đạt đến trình độ thượng thừa vào cuối thời Meiji (1868-1912), nhưng thật không may, hiện chỉ còn rất ít bậc thầy thủ công lưu giữ những kĩ thuật bí truyền của riêng mình.

Dù vậy, cứ mỗi mùa thu đến, những kiệt tác Kiku Ningyo vẫn tiếp tục ra đời dưới bàn tay nhiệt huyết của những người thợ, nhằm tôn vinh một vẻ đẹp của mùa thu giữa sự mai một lãng quên.

Ngày nay, tuy đã suy giảm đáng kể nhưng lễ hội búp bê hoa cúc vẫn được tổ chức rải rác ở một số thành phố như Nihonmatsu (Fukushima), Echizen (Fukui), Nanyo (Yamagata)… Trong số đó, lễ hội Nihonmatsu được đánh giá là một trong những sự kiện công phu nhất với lịch sử kéo dài hơn 60 năm. Góp mặt tại sự kiện là hơn 100 búp bê được ghép từ khoảng 30.000 cây hoa cúc đa dạng chủng loài, lôi cuốn hàng vạn lượt khách tìm đến để thưởng lãm hàng năm.

kilala.vn