Dùng Collagen trong làm đẹp, có nên không?

Collagen là gì?

Trong thành phần của da, collagen chiếm tới 70% cấu trúc da và tập trung chủ yếu ở lớp hạ bì giúp tạo ra một hệ thống nâng đỡ tăng sức căng, độ đàn hồi và duy trì độ ẩm cho da, kích thích quá trình trao đổi chất. Nếu không có nó thì cơ thể chúng ta chỉ là những phần rời rạc do đó collagen được xem là một thành phần vô cùng quan trọng trong cơ thể giúp duy trì sự kết nối, độ trẻ trung, sự đàn hồi và căng mịn của làn da. Và nó cũng được xem là một loại protein khá “thông minh” và linh hoạt khi có thể thích ứng với nhu cầu của rất nhiều các cơ quan khác nhau trong cơ thể.

Các nhà khoa học ước tính rằng mỗi năm cơ thể của chúng ta tạo ra được khoảng 3kg collagen mới trong khi 3 kg cũ bị suy thoái đi. Sẽ có một khoảng thời gian nào đó, lượng collagen trong cơ thể của chúng ta bị thiếu hụt. Đó là khi bệnh tật, căng thẳng, do tác hại của tia UV, do tiếp xúc với các hóa chất có hại hoặc các yếu tố gây hại khác từ môi trường. Hoặc do khi cơ thể chúng ta bắt đầu bước vào quá trình suy thoái, quá trình tổng hợp collagen trong cơ thể bắt đầu chậm lại, đó là khi chúng ta bắt đầu già đi. Ước tính khoảng sau năm 25 tuổi cơ thể chúng ta bắt đầu mất đi một lượng collagen với tỉ lệ khoảng 1.5% mỗi năm, ở tuổi 45 khoảng 30% lượng collagen trong cơ thể sẽ bị mất. Cơ thể bắt đầu già đi, lão hóa dần khiến da dần trở nên trùng nhão, nếp nhăn xuất hiện nhiều hơn…

Với tầm quan trọng như vậy nên collagen được ứng dụng trong rất nhiều các loại mỹ phẩm làm đẹp, thẩm mĩ và y học. Trong nhiều thế kỷ làm đẹp các nhà trị liệu sắc đẹp luôn tìm kiếm các cách để giảm nếp nhăn trên khuôn mặt, cải thiện độ đàn hồi của da, tăng độ dày và độ bóng của tóc, và tăng cường độ cứng của móng tay để tạo ra cho chị em phụ nữ một cái nhìn trẻ trung hơn so với tuổi thật.

Theo những tài liệu ghi chép lâu đời nhất về collagen thì từ thời Hy Lạp cổ đại collagen đã được người ta chiết xuất từ da ngựa nhưng mục đích chính là phục vụ cho nấu ăn, làm bánh hoặc như một loại hồ dán. Công dụng của collagen dành cho làm đẹp nổi bật nhất có lẽ phải nói đến Ejiao – cao da lừa. Đây được xem là một trong 3 vị thuốc cổ truyền rất quý của Trung Quốc (chỉ sau nhung hươu và nhân sâm) có lịch sử hơn 2.500 năm được chế biến bằng cách nung chảy da lừa, để tạo thành một loại cao đặc biệt có công dụng tăng sinh lực cho đấng mày râu và duy trì sự trẻ trung cho phái đẹp. 

Tương truyền rằng Dương Quý Phi – một trong tứ đại mỹ nhân của Trung Quốc sống thời nhà Đường có làn da đẹp hơn bất kỳ người phụ nữ nào khác, mỗi ngày đều ăn súp Ejiao được làm từ Ejiao, rượu gạo, quả óc chó, mè đen và đường tinh thể, nhờ đó mà giữ được làn da tươi trẻ mãi.

Trong nhiều thập kỷ trước và sau năm 1960, người ta vẫn dùng collagen chiết xuất chủ yếu từ da bò và da heo. Tuy nhiên vì heo thường mắc bệnh lở mồm long móng và bò thì thường dễ mắc bệnh bò điên nên collagen chiết xuất từ da bò và heo sau này thường ít được khuyến cáo sử dụng vì có thể gây nguy hiểm đối với sức khỏe nếu không được kiểm tra kỹ lưỡng. Hơn nữa, vào thời kỳ đó collagen chiết xuất được không hẳn giống với collagen ba hoạt tính sinh học (tropocollagen) tạo nên các cơ quan trong cơ thể động vật sống và con người.

Những nỗ lực khoa học để có được peptide collagen hoạt tính sinh học được tiên phong bởi Paul Börnstein, người đã phát triển một phương pháp chiết xuất collagen trong những năm 1960. Tuy nhiên, sau nhiều năm nghiên cứu ông thừa nhận rằng collagen thu được không phải là collagen hoạt tính sinh học mà chỉ là những phần nhỏ và không đầy đủ của một chuỗi xoắn của collagen. Quá trình chiết xuất này trở nên quá khắc nghiệt với collagen và phá hủy các liên kết tinh tế của các vòng xoắn collagen, nên chỉ tạo ra được hạt collagen thoái hóa. Theo nghĩa bóng thì keo xương, cao da, gelatin đều có thể gọi là collagen, mặc dù chúng là kết quả thoái hóa của collagen khiến cho các hoạt tính sinh học vốn có của collagen không còn nguyên vẹn. Do vậy, khi hấp thu vào cơ thể không hẳn đã có tác dụng trong việc chống nhăn da và làm đẹp như mong đợi.

Collagen thủy phân từ cá – một bước tiến mới

Đây được coi là một bước đột phá mới trong quá trình chiết xuất collagen. Năm 1985, các nhà hóa học từ Đại học Bách khoa Gdansk đã tiến hành chiết xuất collagen từ da cá bằng phương pháp thủy phân Hydrolysation giúp bảo tồn các liên kết tinh tế của collagen và do đó làm cho nó có thể thu được tropocollagen - collagen nguyên vẹn - giống với collagen tổng hợp trong cơ thể các sinh vật có xương sống. Quan trọng nhất, collagen peptide này được sản xuất ra có hoạt tính sinh học và hoạt động tương tự như collagen tổng hợp được trong cơ thể con người. Hơn nữa, collagen thu được từ cá an toàn hơn collagen thu được từ động vật có vú; có độ bền hóa học và vật lý tốt hơn.

Nhờ tất cả những nỗ lực của các nhà khoa học Ba Lan, các phương pháp sản xuất collagen ngày nay theo công nghệ hiện đại đã đạt được những kết quả đáng kể để chiết xuất ra collagen peptide cực nhỏ dễ hấp thu trong cơ thể lên tới 7 lần so với những gì trước kia khoa học chưa thể làm được và đã được áp dụng vào khoa học thẩm mĩ ngày nay trong việc điều trị nhăn da, sẹo da, lồi lõm, vết thương hở…

Cụ thể hơn, collagen thủy phân giờ có thể bổ sung sự thâm hụt collagen trong các cơ quan của cơ thể con người bao gồm cả sự thâm hụt collagen trong lớp hạ bì của da giúp cải thiện, làm giảm sự hình thành và xuất hiện nếp nhăn. Kết quả, giúp cho chị em kéo dài sự tươi trẻ lâu hơn so với mong đợi.

Sử dụng collagen như thế nào cho phù hợp?

Hiện nay có rất nhiều các sản phẩm làm đẹp từ mặt nạ, kem dưỡng đến thực phẩm bổ sung, thuốc, bánh kẹo, nước uống… đều có collagen. Nhưng không phải bất cứ sản phẩm nào dùng đều có hiệu quả trong việc làm đẹp. 
Hiệu quả thực sự của collgen vẫn còn rất nhiều vấn đề gây tranh cãi, nhất là khi thoa collagen trực tiếp lên da. Rất nhiều nhà khoa học và chuyên gia làm đẹp đều thừa nhận rằng việc sử dụng collagen tự nhiên để dưỡng da và thoa trực tiếp lên da hầu như không có tác dụng là mấy. Vì collagen tự nhiên có trọng lượng phân tử cao không thể hấp thu được xuống lớp hạ bì da nên công dụng chủ yếu chỉ dưỡng nhẹ trên bề mặt da. Thay vào đó, nên sử dụng các sản phẩm dưỡng có chứa collagen thủy phân trọng lượng phân tử thấp sẽ giúp thấm nhanh và dễ thẩm thấu hơn xuống lớp hạ bì, dễ dàng hấp thu vào trong da.

Việc sử dụng collagen thủy phân qua đường uống (dạng nước, dạng viên, dạng bột) cũng được khuyến cáo sẽ giúp cơ thể dễ hấp thu hơn và mang lại hiệu quả cao hơn hẳn so với phương pháp dưỡng trên bề mặt. Collagen thủy phân chiết xuất từ thủy hải sản như cá có độ tinh khiết cao và trọng lượng phân tử thấp cũng được khuyến cáo là an toàn và hiệu quả hơn hẳn so với collagen từ động vật trên cạn như heo, bò, lừa…

Thông thường collagen khá an toàn khi sử dụng qua đường uống vì nó chỉ là một loại chất đạm có trong tự nhiên. Tuy nhiên, nếu người dùng có cơ địa mẫn cảm với thành phần chiết xuất collagen thì cũng nên cẩn trọng khi dùng. Dùng collagen kết hợp chung với các loại vitamin, đặc biệt là vitamin C cũng làm tăng hiệu quả làm đẹp cho da và giúp collagen dễ hấp thu hơn. 

Thông thường cơ thể có cơ chế tự tổng hợp collagen qua đường ăn uống bằng các thức ăn dung nạp hàng ngày có khả năng tăng sản xuất collagen trong cơ thể như đậu nành, cá hồi, rau lá sẫm, cà rốt, mật ong, hạt lanh, trái cây họ cam chanh bưởi, việt quất, quả bơ… Nhưng theo thời gian, khả năng tổng hợp collagen của cơ thể không còn tốt, giảm dần theo độ tuổi nên việc bổ sung collagen theo đường uống cũng rất cần thiết. Tuy nhiên, tùy theo từng độ tuổi có thể cân chỉnh lượng collagen phù hợp theo từng lứa tuổi để cơ thể hấp thụ tốt hơn, không bị quá thừa mứa hoặc thiếu hụt.

kilala.vn