Nhìn nắp cống, ngẫm về nghệ thuật Nhật Bản

Không chỉ nổi tiếng với những giá trị lịch sử, văn hoá, ý chí kỉ luật và trách nhiệm cao, Nhật Bản còn khiến du khách ngỡ ngàng khi nhìn thấy những chiếc… nắp cống được trang trí đầy nghệ thuật trên đường phố. 

Trang web tra cứu... nắp cống 

Hiện nay, tại Nhật Bản, có tổng cộng gần 120 triệu chiếc nắp cống khác nhau. Theo các nhà khảo cổ học, các hệ thống thoát nước đầu tiên đã xuất hiện tại Nhật Bản từ thời Yayoi cách đây hơn 2.200 năm trước. Trong khi đó, hệ thống thoát nước hiện đại đầu tiên được xây dựng tại Tokyo vào cuối thế kỷ 19 với sự giúp đỡ của các kỹ sư nước ngoài. Vào thời điểm đó, các thành phố tại Nhật Bản bắt đầu lắp những nắp cống với thiết kế hình học đơn giản như ở các quốc gia khác.

Hệ thống cống thoát nước lớn nhất Nhật Bản nằm tại Tokyo (Ảnh: Flickr/ eerkmans)

Trang web tra cứu nắp cống: http://www.hotetu.net/manhole/manhole.html

Khi bấm vào mỗi tỉnh, danh sách nắp cống và địa điểm của mỗi nắp cống sẽ hiện ra. 

Nguồn gốc của nắp cống hoa văn ở Nhật

Mục đích chính của nắp cống và những hoạ tiết trên nắp cống để tăng độ bám cho những phương tiện chạy qua. Đặc biệt khi trời ẩm ướt, nắp cống trơn có thể gây nguy hiểm cho các phương tiện chạy qua, đặc biệt là xe 2 bánh. 
Được biết, người đầu tiên có ý tưởng phát động phong trào sử dụng nắp cống thiết kế công phu thuộc về ông Yasutake Kameda từng làm việc cho Bộ Xây dựng Nhật Bản. Trong thập niên 80, chỉ có khoảng 60% các hộ gia đình tại Nhật Bản sử dụng hệ thống thoát nước của thành phố. Để tăng sự chấp nhận của người dân, ông Kameda đã nghĩ rằng nắp cống phải được thiết kế thật cuốn hút nên khuyến khích các thành phố, thị trấn và làng tại Nhật Bản phát triển nắp công riêng để thu hút người dân địa phương.

Với số lượng người yêu thích ngày càng đông, Nhật Bản bắt đầu tổ chức hàng loạt sự kiện để tôn vinh nghệ thuật nắp cống. Trong số đó có thể kể đến sự kiện thường niên Hội nghị Nắp cống, bắt đầu từ năm 2014 và Đêm nắp cống tại thủ đô Tokyo. Khi đến các khu vực khác để giúp xây dựng các hệ thống thoát nước, những kỹ sư sẽ mang theo nắp cống thiết kế mới của thành phố mình. Đó là lý do vì sao những nắp cống sẽ có tên “thiết kế Tokyo” hay “thiết kế Nagoya” ở nhiều thành phố và thị trấn của Nhật Bản.

Những hình ảnh nắp cống đẹp đến ngạc nhiên trên khắp thành phố Nhật. (Ảnh: Flickr/ S Morita)

Nhìn nắp cống, ngẫm đến nghệ thuật Nhật Bản

Nắp cống tại Nhật Bản sở hữu thiết kế rất đa dạng, tùy thuộc vào từng khu vực, tính năng và nhà sản xuất. Chỉ cần bỏ chút thời gian tìm kiếm trên Google, bạn sẽ thấy hàng trăm thiết kế trên nắp cống rất đa dạng từ hình ảnh lịch sử văn hóa, thực vật, động vật… 

Có thể nói, nghệ thuật có thể tìm thấy ở mọi nơi trên đất nước Nhật Bản. Không chỉ trong những bảo tàng, triển lãm mà còn ngay dưới... chân của mỗi người thông qua những chiếc nắp cống. Ít ai ngờ rằng, chính ý tưởng ban đầu xây dựng nắp cống nhiều hoa văn mà lại tạo nên một "cuộc cạnh tranh" giữa các tỉnh và tạo nên những hoa văn độc đáo, tinh xảo, nâng "nghệ thuật nắp cống" lên một tầm cao mới, thể hiện sự cầu toàn và tinh tế, kĩ lưỡng của người Nhật. Nhìn vào những chiếc nắp cống, ta còn có thể học hỏi được nhiều thông tin qua hình ảnh văn hoá đặc trưng của Nhật Bản: Núi Phú Sỹ, đội bóng chày nổi tiếng của thành phố Hirosima, hay hoa cẩm chướng ở Isshiki…

Không chỉ đẹp mắt và tinh xảo, nắp cống tại Nhật Bản còn rất an toàn, được phát triển theo điều kiện của từng địa phương. Ngay cả khi nắp cống bị thổi bay, trong miệng cống vẫn còn lưới an toàn để người không bị rơi xuống cống.

Ngắm nhìn một số hình ảnh nắp cống nghệ thuật tại Nhật:

Xem đầy đủ tại: Flickr/ S Morita