Làng suối Harie nơi người dân làm sạch nước thải bằng cách nuôi cá

Dù rửa trái cây, rau củ, bát đĩa bằng nguồn nước thiên nhiên nhưng với hệ thống lọc nước “độc nhất vô nhị”, nguồn nước của làng Harie vẫn giữ được độ tinh khiết, trong lành và đảm bảo an toàn.

Làng Harie nằm ở quận Takashima, tỉnh Shiga, còn được biết đến với tên gọi khác là “Ngôi làng của những con suối” bởi nước suối ở khu vực này bắt nguồn từ lòng đất và đã tồn tại hơn 200 năm. Đặc biệt, nước sinh hoạt không cần lọc (được người dân gọi là Shozu – nước sống) – được lấy từ rất nhiều suối địa phương tạo thành các con kênh và chảy vào hồ Biwa tạo nên cuộc sống hài hòa giữa người dân và thiên nhiên.

Hồ Biwa là hồ nước ngọt lớn nhất ở Nhật Bản và nổi tiếng với số lượng cá cao, các loài chim nước di cư và các vùng đất ngập nước. Và vùng đất nằm bên dưới Harie bao gồm nhiều lớp đất sét và đá trầm tích. Nước sông được làm sạch thụ động bởi thành phần địa chất nhiều lớp này, tạo ra một đường dẫn ngầm liên tục chảy vào hồ Biwa.

Khi đi dạo quanh ngôi làng, du khách đôi khi sẽ bắt gặp “Baikamo – 梅花藻”, một loại hoa mọc trên mặt nước ở Nhật Bản. Vì Baikamo chỉ có thể sống ở vùng nước trong, nên sự hiện diện của nó là bằng chứng về chất lượng tốt của nước.

Susumu Miyake, chủ tịch ủy ban Harie Shozu no Sato giải thích rằng nước chảy ra từ những ngôi nhà ở hai bên bờ sông không phải là nước thải mà là “nước sống” từ Kabata của họ. Vì nước thải đi vào hệ thống thoát nước nên nó hoàn toàn không bị lẫn vào đường thủy hoặc sông.

Ngoài ra, cư dân địa phương cùng nhau làm sạch dòng sông bốn lần một năm vào tháng 03, tháng 05, tháng 07 và tháng 11. Những loại cỏ dại trên sông trừ Baikamo đều được loại bỏ vào những dịp đó. Bởi vì dòng sông được duy trì và quản lý cẩn thận theo cách này, từ cuối tháng 05 - tháng 06, đom đóm xuất hiện trên bờ sông và vào mùa hè, trẻ em vui chơi dưới nước.

Người dân Harie đã truyền lại sự quan tâm đến nước từ thế hệ này sang thế hệ khác, chẳng hạn như dạy cho những đứa trẻ của họ không sử dụng nước lấy từ thiên nhiên một cách lãng phí.

Hệ thống Kabata độc đáo

Những người dân của Harie đã khai thác mạng lưới dưới bề mặt này bằng cách khoan các lỗ khoan xuyên qua lớp đất sét để mang suối nước ngọt vào nhà của họ. Những suối nước ngọt này đã trở thành một yếu tố thiết yếu của ngôi làng, và do đó, chúng cũng ảnh hưởng đến quy hoạch và kiến trúc đô thị của ngôi làng.

Trước khi việc sử dụng nước máy phổ biến, họ sử dụng nước suối này cho mọi việc, từ uống, nấu ăn cho đến giặt giũ. Nhiều thế hệ cư dân địa phương đã sử dụng nguồn nước suối này cho công việc hàng ngày của họ.

Hầu hết dân làng đều có Kabata – tên gọi của một không gian nhỏ tách biệt với ngôi nhà của họ, nơi nước ngọt chảy qua. Người dân sẽ rửa bát đĩa, trái cây, rau và các món ăn được trồng và thu hoạch tại địa phương, ở đây. Họ thậm chí còn sử dụng nước lạnh của Kabata để giữ tươi rau và các loại thực phẩm khác.

Nước chắc chắn sẽ mất đi sự tinh khiết khi con người sử dụng nó cho các mục đích đã nói ở trên. Tuy nhiên, trong trường hợp của làng Harie, cư dân sử dụng “máy lọc chạy bằng thức ăn” là cá chép để đảm bảo độ sạch của nước.

Tất cả thức ăn thừa đổ vào hồ nước cho cá chép đều an toàn để ăn và có thể so sánh với chế độ ăn uống tự nhiên của chúng. Nó hoàn toàn dựa trên thực vật, không có thịt hoặc các sản phẩm từ sữa. Cá sống bình yên trong vùng nước và ăn thức ăn thừa từ bữa tối hôm qua, nước ở Kabata không chảy xuống hạ lưu và gây ô nhiễm cho những người dân làng khác sống xa hơn trong thị trấn.

Cơ chế hoạt động của Kabata bao gồm nước phun ra từ một mạch nước ngầm sẽ tích tụ ở bồn phía trên, phần nước thừa sẽ rơi xuống bồn phía dưới. Hầu hết các Kabata cũng được kết nối với các ngôi nhà lân cận bằng một kênh dẫn nước.

Khi “nước sống” này là nguồn nước duy nhất cho mục đích sinh hoạt hàng ngày, người ta sẽ phân chia khu vực sử dụng nước như nước để uống, rửa rau ở bồn trên và cho các loại cá khác nuôi ở bồn dưới ăn thức ăn thừa.

Để không làm bẩn kênh nước dẫn đến những ngôi nhà gần đó, dòng nước qua sử dụng này sẽ đổ thẳng ra cánh đồng ruộng lúa riêng. Đây là cánh đồng lọc nước, mục đích ban đầu là làm sạch nước bị bẩn trong quá trình nghiên cứu thực địa. Bằng cách bố trí một tuyến đường thủy và đường đánh cá ở đó, dự kiến sẽ có tác động môi trường như một sinh cảnh hỗ trợ sinh sản và phát triển của cá. Thật vậy, các cuộc khảo sát đã tiết lộ rằng số lượng Cobitis striata - một loài cá bản địa ở Hồ Biwa, đã tăng lên đáng kể.

Nước suối chảy từ Kabata và nước từ cánh đồng lúa chảy qua các tuyến đường thủy và sông đến một hồ bên trong có tên là Nakajima, được làm sạch bởi những đám lau sậy và các thảm thực vật khác. Chỉ lớp nước sạch trên cùng mới có thể chảy vào hồ Biwa.

Kabata không chỉ có ở trong nhà mà còn được đặt ở ngoài trời để mọi người có thể sử dụng thuận tiện. Nước duy trì nhiệt độ 12 – 14 độ C quanh năm. Không giống như nước máy, nó mát vào mùa hè và ấm áp vào mùa đông. Rõ ràng rau và dưa hấu được làm lạnh ở bồn rửa trên vào mùa hè ngon ngọt, mát vừa phải và rất ngon.

Trong làng có cửa hàng đậu phụ Uehara, có lịch sử hơn 100 năm, đã làm đậu phụ bằng nước Kabata kể từ khi thành lập và bảo quản trong nước bồn rửa phía trên để bán. Đậu phụ để nguội trong Kabata có hương vị rất ngon đến nỗi một số khách hàng không thể đợi đến khi về nhà mà ăn ngay tại chỗ.

Người ta nói rằng nước của mỗi Kabata có hương vị độc đáo riêng và du khách đến thị trấn được khuyến khích nếm thử các nguồn khác nhau từ các nhà dân.

Ngày nay, với sự phổ biến của hệ thống thoát nước và nước máy, việc giặt giũ được thực hiện trong nhà bếp và nước thải được rửa trôi xuống cống rãnh, dường như thức ăn thừa không thường xuyên được cho cá chép ăn nữa. Tuy nhiên, ông Miyake chỉ vào những con cá chép và cá vàng ở bồn rửa bên dưới và cười nói: “Mặc dù vậy, cá chép vẫn là vật nuôi của chúng tôi!”

Nhưng trong những năm gần đây, với nhận thức ngày càng tăng về nhu cầu bảo tồn môi trường và tầm quan trọng đối với nước, sự tương tác hài hòa giữa các khu định cư của con người và thiên nhiên (hay được gọi là “Satoyama” trong tiếng Nhật), hệ thống sử dụng nước suối này đã thu hút nhiều sự chú ý. Ngày nay, khoảng 110 hộ gia đình sử dụng “nước sinh hoạt” trong nhà của họ, trong đó khoảng 90 hộ gia đình vẫn còn Kabata.

Mặc dù chúng không liên quan trực tiếp đến cuộc sống ven sông, nhưng tại làng Harie có nhiều ngôi nhà với những bức tường bên ngoài bằng gỗ tuyết tùng đã được đốt qua với lửa. Đây là một kỹ thuật truyền thống được sử dụng ở tỉnh Shiga và phía tây, bằng cách đốt cháy và cacbon hóa bề mặt của các tấm gỗ tuyết tùng, chúng trở nên có khả năng chống chịu thời tiết cao và bền bỉ, đồng thời chống lại sự ăn mòn và sâu bọ mạnh mẽ. Màu than đậm và cảm giác độc đáo tạo ra một bầu không khí nhẹ nhàng.

Trải nghiệm du lịch

Harie là một ngôi làng dân cư nhỏ. Để đi bộ trong làng và xem suối nước, người dân yêu cầu tất cả du khách trải nghiệm du lịch (yêu cầu đặt chỗ trước) sẽ do hướng dẫn viên địa phương giám sát và hướng dẫn.

Hoạt động của chuyến thăm quan này bao gồm: Ghé thăm nhà riêng của người dân địa phương ở Harie và xem Kabata; Lắng nghe chia sẻ của dân làng về cuộc sống tại đây; Tận hưởng không khí trong lành và bình dị ở Harie; Nếm thử rượu sake tại Kawashima-Shuzo (nhà máy rượu sake)… Doanh thu từ các chuyến tham quan này được sử dụng cho các mục đích như cải thiện và bảo tồn môi trường địa phương.

Ủy ban Harie Shozu no Sato muốn đóng góp cho văn hóa Kabata và bảo tồn môi trường địa phương, nhưng ông Miyake - Chủ tịch ủy ban nhấn mạnh rằng họ không muốn Harie trở thành một điểm du lịch. Có những nơi sau khi trở thành địa điểm du lịch nổi tiếng đã mất đi sức hấp dẫn ban đầu.

kilala.vn