Tamura Toshiko: “Người phụ nữ mới” viết vì “nữ quyền” hiện đại đầu thế kỷ 20

Lúc bấy giờ, nhân vật Nora do người đẹp Matsui Sumako thủ vai đã trở thành hình mẫu lý tưởng về “Người phụ nữ mới” đối với công chúng. Đó là hình tượng người phụ nữ mạnh mẽ, độc lập, sẵn sàng đấu tranh để có cuộc sống không bị ràng buộc bởi những chuẩn mực truyền thống hà khắc.

Vào thời điểm đó, Nhật Bản cũng đã xuất hiện “Nora đời thực”, đó là Tamura Toshiko, một trong những phụ nữ Nhật Bản đầu tiên kiếm sống bằng nghề viết lách trong thời kỳ hiện đại.

Di sản mà Tamura để lại cho thế hệ sau không chỉ là tư tưởng tiến bộ đấu tranh vì nữ quyền trong thời đại của bà, mà còn mở rộng sang các vấn đề xã hội khác liên quan đến chống phân biệt chủng tộc và giải phóng áp bức giai cấp. Từ thời thơ ấu và những năm đầu tuổi trưởng thành gắn bó với rạp hát, đến việc tổ chức các công đoàn lao động ở Canada xa xôi rồi điều hành một tạp chí dành cho phụ nữ ở Thượng Hải, Tamura đã để lại những dấu ấn sâu đậm về công cuộc truyền tải tư tưởng, thông điệp tiến bộ, đấu tranh vì quyền lợi cho phái nữ.

Tamura Toshiko tên khai sinh là Sato Toshi, sinh ngày 25/04/1884 tại quận Asakusa của Tokyo. Cha bà là một thương nhân buôn gạo còn mẹ là diễn viên sân khấu. Sau khi cha mẹ ly hôn, Toshiko về sống cùng mẹ và làm quen với nghệ thuật, bị thế giới sân khấu kịch thu hút rồi bắt đầu đam mê văn học.

Năm 17 tuổi, bà đăng ký vào Đại học Nữ sinh Nhật Bản để học văn nhưng phải bỏ dở vì bệnh tật. Tuy nhiên, Toshiko vẫn không nản lòng mà tìm đến nhà văn Kouda Rohan và nỗ lực theo học dưới sự hướng dẫn của thầy.

Qua nhiều năm, phong cách văn học cổ điển của Kouda đã dần mất đi sức hấp dẫn với Toshiko, bà muốn thử nghiệm những hình thức hiện đại hơn. Thế nên sau đó từ năm 1906, vì muốn thể hiện khả năng sáng tạo của mình một cách không giới hạn, bà quyết định đắm mình trong thế giới sân khấu, theo học môn nghệ thuật biểu diễn.

Tamura Toshiko bắt đầu thể hiện quan điểm ủng hộ “nữ quyền” thông qua đóng góp của mình trong các bài tiểu luận cho nhiều tạp chí nghệ thuật và sân khấu khác nhau. Bà ủng hộ “Shingeki” 
(新劇/TÂN KỊCH) - loại hình sân khấu dựa trên chủ nghĩa hiện thực hiện đại ra đời vào những năm đầu thế kỷ 20. Những người theo Shingeki tìm cách kết hợp các kỹ thuật diễn kịch theo phong cách phương Tây và tập trung nhiều hơn vào những câu chuyện mang tính bình luận xã hội với cốt truyện logic thay vì lối sản xuất truyền thống mang tính thẩm mỹ điển hình của Kabuki.

Vào thời điểm đó, một số nhà hoạt động nữ quyền và nhà văn nữ đã lên tiếng để yêu cầu sự công nhận về vị trí, vai trò của nữ giới trong nhà hát. Toshiko không ngần ngại đóng góp vào các cuộc thảo luận này, đặc biệt bà quan tâm đến vấn đề của phụ nữ với “Onnagata”. Trong kịch Kabuki, “Onnagata” (女形/女方) là những diễn viên nam đóng vai nữ. Bà cho rằng “phá bỏ lối diễn Onnagata thông thường và tạo ra những vở kịch tiến bộ nên là sứ mệnh của các nữ diễn viên”.

Bước ngoặt giúp sự nghiệp viết văn của bà thăng tiến là khi đoạt giải văn học Osaka Asahi Shimbun với tiểu thuyết Akirame (1911). Giải thưởng này đã khẳng định vị thế của bà trong thế giới văn học do nam giới thống trị bấy lâu nay.

Sau đó, Toshiko thể hiện lý tưởng “Người phụ nữ mới”, kết hợp với sự phê phán xã hội đương thời, bộc lộ quan điểm của bản thân thông qua những trải nghiệm theo đuổi nghệ thuật trong nhà hát với các tác phẩm như Chooroo (Mockery, 1912), Miira no kuchibeni (Lip Rouge on a Mummy, 1913) và Onna Sakusha (Woman Writer, 1913).

Toshiko trở thành nhà văn sở hữu những đầu sách bán chạy nhất và đóng góp nhiều tác phẩm cho các tạp chí văn học chính thống như Chuo Koron và Shincho.

Năm 1918, Toshiko ly hôn chồng, kết thúc cuộc hôn nhân đầy sóng gió và bi kịch để bắt đầu một khởi đầu mới với nhà báo Suzuki Etsu của tờ Asahi Shimbun.

Bà theo Etsu đến Vancouver, Canada. Lúc này tại phương Tây đang mang tư tưởng bài Á và Toshiko đã trải qua việc bị phân biệt đối xử, chứng kiến phụ nữ Nhật bị chà đạp ở nơi đất khách quê người khiến bà rất bất bình. Bà chia sẻ những khó khăn của mình trên tờ báo Nhật-Canada Tairuku Nippo với bút danh Tori no Ko. Bà làm thơ và viết chuyên mục tư vấn phụ nữ, bày tỏ quan niệm về vai trò của nữ giới như nền tảng cho sự phát triển của chính trị và xã hội. Năm 1930, Toshiko và các nữ công nhân Nhật Bản thành lập một liên đoàn lao động, hợp tác với các liên đoàn phụ nữ Canada.